1. Η πρώην κοινότητα Λαγίου Λακωνίας, αποτελεί δημοτικό διαμέρισμα του Καποδιστριακού Δήμου Κροκεών Λακωνίας και η κτηματική περιφέρειά του  κτηματογραφήθηκε μαζί με την περιφέρεια του Δήμου Σκάλας Λακωνίας. Το  Λάγιο, όπως και ο Δήμος Σκάλας, υπάγονται κτηματολογικώς  στο Κτηματολογικό Γραφείο Κροκεών.

2.  Με την ολοκλήρωση του κτηματολογίου της περιοχής οι κάτοικοι του Λαγίου έγιναν ακτήμονες αφού το 90% περίπου των κτημάτων που καλλιεργούνται με  δενδρώδεις ή  ετήσιες καλλιέργειες καταχω­ρήθηκαν ως ανήκοντα στο Δημόσιο κατά 52% κατά το υπόλοιπο 48% σε σαράντα δύο [42] άλλους συνιδιοκτήτες - ιδιοι σε όλα τα ακίνητα.-   εντελώς άσχετους με το χωριό!  Τα ακίνητα που αφαιρέθηκαν από την ιδιοκτησία των Λαγιωτών αφορούν το 80% των κατοίκων του χωριού. Από τη γενική αυτή δήμευση εξαιρέθηκε μικρό τμήμα της κτηματικής περιφέρειας του χωριού, το οποίο βρίσκεται κοντά στην επαρχιακή οδό Σκάλας – Γυθείου.

3.  Το πρόβλημα προέκυψε μετά τη δεύτερη ανάρτηση των πινάκων της κτηματογράφησης, κατά των οποίων η Κτηματική Υπηρεσία Λακωνίας επανέλαβε ένστασή της,  που είχε ασκήσει ανεπιτυχώς κατά των πινάκων της πρώτης ανάρτησης, Ειδικότερα η δευτεροβάθμια επιτροπή έκρινε ότι οι ιδιοκτησίες του χωριού εμπίπτουν στο λεγόμενο δασόκτημα «Λάγιο – Τρίνησα» στο οποίο το Δημόσιο είναι – ορθότερα ήταν –συνιδιοκτήτης εξ αδιαιρέτου κατά 52% μαζί με άλλους ιδιώτες συνιδιοκτήτες.

4.  Η συνιδιοκτησία αυτή προέκυψε από τις ιδρυτικές διεθνείς συνθήκες αναγνώρισης του νέου Ελληνικού Κράτους μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους, σύμφωνα με τις οποίες το Ελληνικό  Κράτος έγινε ιδιοκτήτης όλου του εδάφους της χώρας εκτός από τα ακίνητα στα οποία οι Τουρκικές αρχές είχαν αναγνωρίσει ιδιωτικά δικαιώματα σε Έλληνες.  Στο δασόκτημα «Λάγιο – Τρίνησα» υπήρχε συνιδιοκτησία Ελλήνων [κοτζαμπάσηδων] και Τούρκων με αποτέλεσμα το Νέο Ελληνικό Κράτος να υπεισέλθει στη θέση των Τούρκων και να προκύψει έτσι η συνιδιοκτησία, την οποία το Δημόσιο δεν μπόρεσε έκτοτε να επιλύσει και το ζήτημα ταλανίζει επί δύο αιώνες την περιοχή και τους κατοίκους της. Σημειώνεται ότι οι εκτάσεις στις οποίες υπάρχει το πρόβλημα, ούτε είναι ούτε χαρακτηρίζονται ως δασικές.

4. Εκείνο που θέλουμε να τονίσουμε ευθύς εξαρχής είναι ότι δεν είμαστε καταπατητές δημοσίων κτημάτων που πιέζουν για  τη νομιμοποίηση της καταπάτησης. Αντίθετα, είμαστε αληθινοί ιδιοκτήτες καθαρά αγροτικών εκτάσεων με τίτλους ιδιοκτησίας, που σε πολλές περιπτώσεις φθάνουν μέχρι και το 19^ο αιώνα,. Υπό την έννοια αυτή όχι μόνον δεν εκλιπαρούμε παράνομες νομιμοποιήσεις, αλλά  ΑΠΑΙΤΟΥΜΕ την άμεση λύση μιας κατάστασης που δημιουργήθηκε  από εσφαλμένη εκτίμηση της δευτεροβάθμιας επιτροπής ενστάσεων και σε κάθε περίπτωση επιφυλασσόμαστε για το δικαίωμα της αποζημίωσης για τη ζημία που υφιστάμεθα.  Για παράδειγμα, σοβαρή επιχείρηση τυποποίησης και εμπορίας ελαιολάδου,  που  πραγματοποιεί μεγάλη επένδυση,  εξαιτίας της έλλειψης κυριότητας κατά το κτηματολόγιο δεν επιδοτήθηκε αν και αρχικά είχε υπαχθεί στις διατάξεις του νόμου αφού  είχε όλες τις προϋποθέσεις. Επίσης,  οι αγρότες της περιοχής που είχαν δανειοδοτηθεί με παροχή υποθήκης στα αγροκτήματά τους καλούνται από τις Τράπεζες, που αντιλαμβάνονται ότι οι υποθήκες είναι ανίσχυρες αφού δε δόθηκαν από «πραγματικό ιδιοκτήτη», να εξοφλήσουν τα δάνεια ή να παραχωρήσουν υποθήκη σε άλλο ακίνητο.    

5. Η παρανόηση της δευτεροβάθμιας επιτροπής οφείλεται σε δύο συναφείς εκτιμήσεις: [α] στην έκταση που έχει απομείνει τελικά από αυτό που πριν διακόσια χρόνια ήταν το αγρόκτημα Λαγίου - Τρίνησα και [β] στην ακριβή επί του εδάφους θέση του αγροκτήματος που έχει απομείνει . Ειδικότερα.

5.1. Κατά τους θρύλους το Δασόκτημα ήταν 30.000 στρέμματα, αλλά όμως ουδέποτε μετρήθηκε ή έστω οροθετήθηκε  χονδρικώς επί του εδάφους. Έτσι, ο κάθε δημόσιο υπάλληλος βαφτίζει κατά το δοκούν την όποια περιοχή ως τμήμα του δασοκτήματος και οι δύσμοιροι ιδιοκτήτες πρέπει να αποδείξουν το αντίθετο! Ανεξάρτητα από το ότι σήμερα δεν υφίσταται κατ’ ουσίαν δασόκτημα  «Λάγιο – Τρίνησα», η δευτεροβάθμια επιτροπή έσφαλε στη χωρική ταύτιση του τέως δασοκτήματος με την κτηματική περιφέρεια Λαγίου, ιδίως την καλλιεργούμενη.  Όπως λέγει και ο προσδιοριστικός τίτλος  «δασόκτημα» πρόκειται για δασική έκταση, που δεν έχει σχέση με δενδρώδεις καλλιέργειες [ελαιώνες] που γίνονται επί αιώνες! Και ναι μεν το τέως δασόκτημα καταλάμβανε δασικές εκτάσεις και στην περιοχή Λαγίου, το Λάγιο όμως είχε και καλλιεργούμενες εκτάσεις,  ιδιαίτερα ελαιώνες, καθώς και ασκεπείς εκστάσεις για καλλιέργεια σιτηρών!

5.2. Οι βαλτώδεις εκτάσεις του δασοκτήματος που αποξηράνθη­καν μεταξύ 1925 – 1938 , διατέθηκαν από το Δημόσιο στους ακτήμονες καλλιεργητές με αποφάσεις της Νομαρχίας Λακωνίας, που κυρώθηκαν συνολικά  με την πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου 145/1962.  καθώς και με νεότερες αποφάσεις αποκατάστασης ακτημόνων καλλιεργητών. 

6. Το πρόβλημα του δασοκτήματος «Λαγίου-Τρίνησα» δεν είναι βέβαια άγνωστο στο Υπουργείο Οικονομικών. Αντίθετα έχει αποτελέσει πολλές φορές αντικείμενο μελέτης ως προς επίλυση πρόβλημα, το οποίο όμως ουδέποτε λύθηκε κατά τις γνωστές καλένδες της διοίκησης.  Το ιστορικό του ιδιοκτησιακού καθεστώτος  καθώς και οι βασικές κληρονομικές ρίζες των ιδιωτών συνιδιοκτητών  περιγράφονται με συνοπτικό  αλλά και ταυτόχρονα με ακριβή τρόπο στη με αριθμό πρωτοκόλλου 74/8-7-1983 έκθεση της Διεύθυνσης Δημοσίων κτημάτων του Υπουργείου Οικονομικών δηλαδή την έκθεση ερεύνης του τέως Επιθεωρητή Γεωργίου Ν. Κούη, αντίγραφο της οποίας επισυνάπτεται. Από τη έκθεση αυτή μεταφέρουμε αυτούσιο το πόρισμά της, που διατυπώθηκε πριν 23 χρόνια. «Επειδή με τις προαναφερθείσες διανομές δεν διενημήθη όλη η πεδινή έκταση του κτήματος, διότι πολλές πεδινές εκτάσεις δεν διενημήθηκαν, επειδή το δασικό μέρος του όλου κτήματος είναι αδιανέμητο, επειδή ΠΟΛΛΕΣ ΚΑΙ ΣΟΒΑΡΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΘΑ ΑΝΑΦΥΟΝΤΑΙ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΩΣ εκ διαφόρων πράξεων των συνιδιοκτητών, των κληρονόμων των τρίτων, στον όλο χώρο του κτήαμτος και ΕΠΕΙΔΗ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΚΑΠΟΤΕ ΝΑ ΛΗΞΕΙ ΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ Της ΣΥΓΧΥΣΗΣ,  στο οποίο πολλοί ιδιώτες κύριοi και μη και πολλές  υπηρεσίες εμπλέκονται. Θα πρέπει έστω και τώρα με τη συνεργασία τεχνικού και του Υπουργείου Οικονομικών και του Υπουργείου Γεωργίας αφενός και των εκπροσώπων των συνιδιοκτητών να γίνει επίσημη και οριστική διανομή , ώστε να επέλθει  λύση του από πολλών ετών χρονίζοντος οξυτάτου τούτου προβλήματος Μόνον τότε μπορούμε βάσιμα να γνωρίζουμε ποίες ακριβώς εκτάσεις δόθηκαν στους ακτήμονες, ποιες στου συνοδιοκτήτες  και ποιες παρέμειναν στη διαχείριση του Υπουργείου Οικονομικών………. Πάσα άλλη ρύθμιση πλην της προτεινόμενης θα αποτελεί εμβαλωματική λύση, ΠΟΥ ΘΑ ΔΙΑΙΩΝΙΖΕΙ ΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΑΠΑΡΑΔΕΚΤΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ». Ατυχώς η απευχή του ευσυνείδητου αυτού κρατικού λειτουργού έμελλε να επαληθευτεί, 23 χρόνια αργότερα. Ακόμα περισσότερο ατυχώς καλούμαστε εμείς να πληρώσουμε την αβελτηρία του Ελληνικού Κράτους.

6.1 Το Λάγιο, που υπάρχει στην ίδια θέση τουλάχιστον από το 1400  μ.χ. με σοβαρή συμμετοχή στον αγώνα υπέρ της ανεξαρτησίας καταγεγραμμένη από τους ιστορικούς, κατοικούνταν πάντοτε από αγρότες που ασχολούνταν με την καλλιέργεια σιτηρών στα ασκεπή και με την ελαιοκομία στις δενδρώδεις καλλιέργειες, ενώ τα τελευταία χρόνια δημιουργήθηκαν και πορτοκαλεώνες. Υπό την έννοια αυτή δεν νοείται χωριό χωρίς καλλιεργήσιμη γη , διαφορετικά οι κάτοικοι δε θα μπορούσαν να ζήσουν. Συνεπώς, το γεγονός και μόνον ότι το Κτηματολόγιο εμφανίζει στις πρώτες εγγραφές ένα χωριό χωρίς έγγεια ιδιοκτησία, είναι πρωτοφανές και καταδεικνύει ότι κάπου υπάρχει ένα σοβαρό λάθος.

7. Παράλληλα, η επιτροπή διέπραξε και ένα σοβαρότατο λάθος διαδικασίας. Δεν περιορίστηκε μόνον στην αναγνώριση του Ελληνικού δημοσίου ως συνιδιοκτήτη κατά 52% αλλά αναγνώρισε ταυτόχρονα ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ  42 ΙΔΙΩΤΕΣ με διάφορα ποσοστά συνιδιοκτησίας, οι ΟΠΟΙΟΙ ΔΕΝ ΕΙΧΑΝ ΥΠΟΒΑΛΕΙ ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΊΑΣ. Δηλαδή το Κτηματολόγιο κατέγραψε ως συνιδιοκτήτες πρόσωπα που δεν είχαν υποβάλει δήλωση και περαιτέρω τίτλους ιδιοκτησίας! Είναι αυτονόητο ότι τα πρόσωπα αυτά γελούν με το γεγονός ότι τους «χαρίστηκαν» χωρίς απαλλοτρίωση όλα τα κτήματα της περιφέρειας Λαγίου.

8. Η διόρθωση του σφάλματος είναι αδύνατο πρακτικώς να επιδιωχθεί από καθένα κάτοικο ξεχωριστά αφού θα πρέπει να στραφεί σαράντα δύο συνιδιοκτητών.  Με απλά λόγια, πέραν των εξόδων, που υπερβαίνουν κατά πολύ την αξία των ιδιοκτησιών, θα πρέπει το Πρωτοδικείο Σπάρτης να δικάζει κατ’ αποκλειστικότητα για μερικά χρόνια τις υποθέσει του Κτηματολογίου Λαγίου. Πέραν τούτου, πολλοί εκ των αναφερομένων συνιδιοκτητών έχουν πεθάνει με αποτέλεσμα ο κάθε Λαγιώτης θα πρέπει,  πριν τη δικαστική προσφυγή,  να λύσει το γρίφο των κληρονόμων των θανόντων συνιδιοκτητών. 

8.1 Η μόνη δυνατή λύση στο πρόβλημα είναι η  νομοθετική, δηλαδή με την ψήφιση νόμου ή με την προσθήκη τροπολογίας σε νόμο  που θα έχει διατάξεις ανάλογες με το ν. 3127/2003 , δηλαδή θα ορίσει κριτήρια αναγνώρισης των ιδιωτών  που θα ισχύσουν για τη συγκεκριμένη περιοχή και θα αναπέμψει τις υποθέσεις να επανακριθούν με τα νέα κριτήρια στη δευτεροβάθμια επιτροπή ενστάσεων,  η οποία θα κρίνει από την αρχή τις υποθέσεις.