Ηταν όμως γραφτό να γίνη πάλι τα κάστρο για χρόνια ορόσημο της Τουρκίας. Η νίκη των Τούρκων του 1715 ανάγκασε τους Βενετούς να παραχωρήσουν την Πελοπόννησο, πού κατακτήθηκε, εκτός από τη Μάνη, που άρπαξε τα άρματα. Το μισοφέγγαρο κυμάτισε εκεί έως το 1780. Οι Τούρκοι πάντα βλέπαν την ατίθαση Μάνη με άσβυστο μίσος και με την κρυφή λαχτάρα, να πατήσουν την ανεξαρτησία της. Ο Σουλτάνος θεωρούσε επικυρίαρχό της τον Αρχιναύαρχό του (Καπετάν Πασσά). Το 1780, ο Καπετάν Πασσάς Χασάν Τζελαϊδίν σάρωσε τους τυρανικούς τουρκαλβανούς του Μωριά, και «βούρκωσε τα βουνά» με την εξόντωσι των κλεφτών Κολοκοτρωναίων και Βενετσανάκηδων στη Καστάνια της Μάνης, χτύπησε με δόλο κατακέφαλα τη μεγάλη οικογένεια των Γρηγοράκηδων, γιατί αρνιώταν την επίσημη ηγεμονία και κάθε Τούρκικη σύμπραξι (Δασκαλάκη Μάνη σελ. 190). Κάλεσε στο Μυστρά τον αρχηγό της οικογενείας Εξαρχο Γρηγοράκη, τάχα να
συσκεφθούν για ειρήνη και για τα προνόμια της Μάνης. Παρά τον κίνδυνο, που διέβλεπε, ο Γρηγοράκης επήγε χάριν τής Πατρίδος στον Μυστρά και από κει μαζύ με τον Χασάν στην Τριπολιτζά, όπου απέρριψε αντεθνικές προτάσεις, για τις όποιες πραγματικά τον είχανε καλέσει. Φριχτά βασανιστήρια και απαγχονισμός ήταν το τέλος του Εθνομάρτυρα Εξάρχου.
ο Πάσχα του ιδίου χρόνου, κατά την τοπική συνήθεια, όλοι οι φίλοι πήγαν να συλλυπηθούν τη Μάννα του Ηρωα, φέροντας κουλούρια και κόκκινα αυγά, κι' όλοι τους άκουσαν τότε την ηρωική Μάννα να μοιρολογά :
«Δεν θέλω κουλούρια στην ποδιά, κόκκιν' αυγά στη ζουνάρια, μον' θέλω να δικηώσετε...».
Ολες οι γυναίκες την μιμήθηκαν τραβώντας τα μαλλιά τους. Τα συλλυπητήρια ήταν περιττά, με τη στάσι τους έπρεπε να εξαρθή η σημασία του δόλιου σκοτωμού του Αρχηγού. Το μαντάτο μεταδόθηκε από χωριό σε χωριό. Οι εκκλησίες άρχισαν τις καμπάνες. Οι σταυροί βγήκαν στις αυλές σαν αρχηγοί, οι πολεμισταί ακολούθησαν και στο Σκουτάρι έγινε γενική σύναξι. Με ορμή το ανθρωποποτάμι κύλησε και χτύπησε στο πρώτο εμπόδιο της Ορθοδοξίας και της Ελευθερίας, το ορόσημο των Τούρκων, το κάστρο Πσσσαβά, γεμάτο Τούρκους. Η επίθεση ήταν ασυγκράτητη με αρχηγό τον καπετάν Τζανέτο Γρηγοράκη (κατοπινό Ηγεμόνα της Μάνης) οι φανατισμένοι Μανιάτες περνούσαν από το σπαθί τους κάθε Τούρκικο κεφάλι. Ο Πασσαβάς έπεσε. Μα οι νικηταί δεν στάθηκαν εκεί. Προχώρησαν ως τα Τρίνασα, κόβοντας κάθε Τούρκο και έφτασαν στου Λάγιου, μεταφέροντες εκεί τα πολεμικά τους λάβαρα. Και μετέθεσαν εκεί το ορόσημο της ελεύθερης Μάνης, που ανεγνώρισαν αργότερα και οι Τούρκοι, όπως φαίνεται από το Εγγραφο του Καπετάν Πασσά και Βεζύρη Αβδούλ Καδήρ Πασσά, προς τον Μανιάτη επιστάτη του Τρινάσου και Λάγιου :
ΑΒΔΟΥΛ ΚΑΔΗΡ ΠΑΣΣΑΣ
Ελέω Θεού ΒΕΖΥΡΗΣ ΚΑΠΕΤΑΝ ΠΑΣΣΑΣ
Ημέτερε πιστέ Χριστόφορε Κρεντιράκη, επειδή, επληροφορήθημεν δι' αναφοράς του ημέτερου πιστού Πάς Πογού Μάνης Αντωνίου Γρηγοράκη, ότι είσαι Μαμούρης εις την Κυβέρνησιν και διαφύλαξιν των κατά τα Τρίννησα και λα γιου ραγιάδων σε προστάζομεν δια του ηγεμονικού μας τούτου ορισμού να κάμηςκαλώς ίζρά το μαμουριέτι σου κυβερνών εν ευθύτητι και δικαιοσύνη τους διαλειφθέντας ραγιάδες και προσέχων και υπερασπιζόμενος αυτούς εις το να μη παρενοχλούνται από τα πλησιόχωρα μέρη τον Μωρέως εν τω ιδίω αυτών τόπο, ούτε εξερχόμενοι δια χρέος τους ουδόλως να επηρεάζονται και να δοκιμάζωσι την παραμικράν ενόχλησιν ή από τους Μπουλούς-Πασσάδες, ή από άλλους τινάς του Καζά Μυστρός, ή άλλου τινός μέρους, ότι δεν το ανεχόμεθα κατ' ουδένα τρόπον, και αν εις το εξής ήθελε τολμήσει τις να παρενοχλήση εις το παραμ κρόν τους διαληφθέντας Τριννησιώτας και Λαγιώτας ραγιάδες απερχόμενους εν τω Καζά του Μυστρά σε προστάζομεν να απέρχεσαι εις τον εκείσε ζαπίτην να εμφανίζης τον παρόντα μας ηγεμονικόν οριομόν, και εάν αμέσως δεν ήθελε γίνη ή προσήκουσα πεδία εις τον παρενοχλήσαντα, να το εμφανίζης ευθύς εις τον ημέτερον πιστόν Πάς Πογού δια να μας το αναφέρη δια να διενεργήσωμεν τα εικότα δια του Υψηλοτάτου αδελφού μας Μόρα Βαλεσσή προς έκλειψιν εις το εξής και τελείαν απαλλαγήν των προς τους ρηθέντας ραγιάδες διενοχλήσεων πρόσεχε δε και εσύ καλώς να μην γίνωνται κατ' ούδένα τρόπον οι διαληφθέντες ρα γιάδες βλαπτηκοί και επιζήμιοι εις τους πλησιοχώρονς τούτους τόπους του Μωρέως, ότι ουδέ τούτο είναι ανεκτόν εις ημάς και εάν ήθελε φθάσει έν τοιούτον εις τας ακοάς μας, θέλεις μείνει εσύ αναπολόγητος πεδευόμενος δια του ημετέρου πιστού Πάς Πογού ούτω προστάζομεν ηγεμονικώς, και μη γενέσθω άλλως εξ αποφάσεως.
ασιη Φεβρουάριος
(εξεδόθη από του διβανίου τον βασιλικού Ταρσανά.)
Μετά τη σφαγή του Πασσαβά, οι πολεμισταί, ξαναγύρισαν τη Δευτέρα του Πάσχα με τους σταυρούς στις εκκλησίες και δοξολόγησαν το Θεό για τη νίκη κάναν τρισάγια στα νεκροταφεία, για να αγαλιάσουν οι νεκροί, μοίραζαν δε όλοι κόκκινα αυγά και πασχαλινά κουλούρια. Από τότε ως σήμερα, μένει έθιμον, σε όσα χωριά πήραν μέρος στην εκστρατείαν αυτή, να περιφέρεται την Δευτέρα του Πάσχα, ο σταυρός και να προσφέρωνται στον ιερέα αυγά και κουλούρια.
Ετσι από το 1780 ο Πασσαβάς των Φράγκων Βαρώνων de Neuilly έπεσε στα Ελληνικά άρματα και από τότε ως σήμερα μένει μάρτυρας των σκληρών και αδίκων επιδρομέων Φράγκων, Βενετών και Τούρκων, αλλά και της υπερόχου ανδρείας και λατρείας προς την ελευθερίαν των ηρωοπαίδων της Μάνης.
Βιβλιογραφία
M. BREUILLOT, «Το κάστρο του Πασσαβά στον Μορέα: Τοπωνυμία και Ιστορία », Λακωνικαί Σπουδαί 11 (1992), σ. 299-309.
Ε. KAΡΠOΔINΗ-ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗ, Κάστρα της Πελοποννήσου, Αθήνα 1993, σ. 244-245.
Κ. ΚΟΜΗΣ, Πληθυσμός και οικισμοί της Μάνης 15ος - 19ος αι., Ιωάννινα 1995, σ. 319.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου